Finlandiako Hezkuntza Sistema

Sarrera giza esango dugu Finlandiako hezkuntza sistema munduko hoberenetarikoen artean dagoela. Finlandian hezkuntza sistemak garrantzi handia dauka eta maisuaren figura errespetatuenetariko bat da. Hezkuntza sistema honek  ez ditu diskriminazioak egiten eta herritar guztiei ematen die ikasteko aukera hezkuntza dohainik delako, bai txiroek bai aberatsek eskolara joan daitezke. Finlandian eskola publikoa da bakarra eta horri esker, baita erabiltzen dituzten metodoei esker, ez dago eskola absentismorik.

Lehenik eta behin, testuaren egitura azaldu beharra dago egileak jakin dezan zer aurkituko duen testuan zehar baita zein izango den ordena. Hasteko, Finlandiako hezkuntza sistemaren historia kontatuko da. Bigarrenik, Finlandiako hezkuntza sistemaren ezaugarriak. Ondoren, sistema honetan jarduten duten irakasleen ezaugarriak eta formakuntza. Bukatzeko, ideia nagusien sintesia eta ondorioak emango dira.

Hirurogeiko hamarkadan Finlandiak bi hezkuntza sistema zituen lehen hezkuntzaren ondoren. Biak paraleloki jarduten zuten: batean ikasle hoberenak geratzen ziren, bestean aldiz, hauek baino atzerago gelditzen zirenak.  1968tik aurrera erreformak hasi ziren sistema bakar bat egotearen helburuarekin. Reijo Laukkanen-ek (Finlandiako hezkuntza sistemaren elkarte nazionalaren kontseilaria) dio nahiz eta erreformak egin gauzak ondo ez zihoazela eta Finlandiako hiria ez zegoela pozik egindakoarekin.

Laurogeiko hamarkadan hezkuntza sistema honek jendea bere abilezien arabera ikasketa batzuetara edo besteetara bidaltzeari utzi zion. Lukkanen-en iritziz Finlandiako hezkuntza sistemak ezin du sailkatuta egon inteligentziaren arabera eta hori saihesteak onuragarria izan da;  Finlandiako hezkuntza berdintasun sistema batean oinarrituta dago. Hau kontuan izanda, ikusi daiteke Finlandian hezkuntza behetik hasita aldatzea eta mailaz igotzea erabaki hona izan dela.

Gauzak horrela, Finlandiako hezkuntza sistema ikasle bakoitzean oinarritzen da eta ez kolektibo osoan; hau da, ikasle bakoitza garrantzitsua da eta berez haur bakoitzaren beharretara moldatu behar da.  Horren ondorioz, irakasleek askatasuna daukate metodologia eta erabiliko dituen liburuak eta materiala erabakitzeko; beti ere haurren premien arabera. Klaseetan talde murriztuak daude ikasteko ingurugiro egokia lortzeko helburuarekin eta ikasle bakoitzarekiko arreta handiagoa izateko.

Finlandian derrigorrezko hezkuntza zazpi urtetik haurrera hasten da, baina eskolara joatea aldiz ez da nahitaezkoa, homeschoolinga onartuta dago. Hezkuntza sistema honetan, ikasleengan konfiantza handia dute eta askatasuna usten diete adibidez jateko orduan menua aukeratzeko. Honekin pentsatzeko gaitasuna garatu nahi dute, ikasleei irakasten zaie bere kabuz pentsatzera.

Gero, hezkuntza behar berezien premia duten ikasleek gainerakoek dituzten aukera berdinak izateko ahalegina egiten dute. Beharrezkoa bada beste gela batzuetara ateratzen dituzte hezkuntza bereziko irakasle batekin, baina nahitaezkoa ez izatekotan, gela arrunt batean usten dituzte beste guztiekin batera ikasi dezaten. Gela bakoitzeko irakasle bat bakarrik dago, baina irakasle horrek beharrezkoa ikusten badu laguntzaile bat eskatu dezake.

Kalifikazioei dagokionez, Finlandian ez dituzte azterketa nazionalak egiten eta ez daude eskolen arteko rankingak; bakarrik selektibitatea pasatzen dute bigarren mailako ikasketetara pasatzeko. Ikasleek urtean behin jasotzen dituzte notak eta inork ez du kurtsoa errepikatzen, salbuespenak salbuespen; kurtsoa errepikatzea boluntarioa da.

Irakasleen formakuntzari buruz hitz egin behar dudalarik, irakasleen figura prestigio handia duela esan beharra dago. Sirkky Pyy, Finlandiako ingeleseko irakaslea dena, honako hau dio: irakaslea ez dago hor berak guztia egiteko, baizik eta antolatzeko eta ikasleei ikastera laguntzeko.  Finlandian irakasle izateko batxilergoan hamar puntutik bederatzi baino gehiago ateratzea beharrezkoa da, baita selektibitatean ere; hots, bakarrik ikasle hoberenak irakasle izateko aukera izango dute.

Horren harira, ikasleek irakasle-eskolan sartu ahal izateko hainbat froga egin behar dituzte behin selektibitatea pasatuta. Hasteko, nazioarteko froga batera aurkezten dira, froga honetan ere kontuan hartzen da sozietaterako lanak egitea edo boluntario izatea erakunderen batean. “Azterketa hauetara aurkezten diren ikasleen %10 bakarrik hautatzen dute. Hoberenak dira, gaitasun bikainak dituzte eta beste ikasle on batzuen kalifikazioak hobetu dituzte”, baieztatzen du Luisa Gutiérrez, Finlandiako institutu iberoamerikarreko komunikazio sailaren arduraduna.

Frogekin jarraituz, bigarren etapara ailegatzen direnak unibertsitateak egindako froga batzuk gauzatzen dituzte, adibidez: liburu baten laburpena, matematika froga bat, klase baten aurrean gai bat azaltzea...  Froga guzti hauek gainditu ondoren irakasle unibertsitatean onartuta daude ikasleek. Unibertsitatean irakasle gradua bost urte irauten du. Praktikak lehenengo urtean hasten dira, aurreneko hiru urteetan denbora gutxiago irauten dute eta azkeneko bietan luzeagoak izaten dira.

Behin unibertsitateko bost urtek gaindituta ikasleek tesi bat gauzatu behar dute. Tesi hori gauzatuz eta gaindituz gero lan merkatura sartzen dira. Irakasle batek eskola batean lan egiteko eskolako zuzendariarekin izan behar du elkarrizketa bat eta zuzendariaren gustukoa izanez gero, eskola horretan kontratatzen dute.  Finlandiako irakasleek inoiz ez diote ikasteari uzten, ikastaroak egiten dituzte haien ezagutzak berritzeko eta modernizatzeko.

Laburbilduz, Finlandiako hezkuntza sistema munduko hoberenetariko bat da, horrek PISA azterketak ziurtatzen dute. Hoberena izateko haur bakoitzean zentratzen dira eta ez kolektibo osoan, irakasleek formakuntza ona dute eta inoiz ez diote ikasteari usten. Finlandian, beste herrialdeetan bezala, egoera honetara ailegatzeko erreformak izan dira; irakasleek parte hartzen dute erreforma horietan haiek direlako benetan dakitenak hobetu beharreko aspektuak zeintzuk diren.

Bukatzeko, esan beharra dago Finlandiako hezkuntza sistemak ikasleak motibatzen dituela eta bere kabuz ikastera eta pentsatzera irakasten dizkietela. Finlandiako hezkuntza sistemak egitura on bat du eta kabo guztiak lotzea lortu du hezkuntza on bat lortu arte. Ondorioz, beste herrialde batzuk ere Finlandiako hezkuntza eredua imitatu beharra dute gauzak hobetzeko asmoz. Hau eginez gero, haien hezkuntza hobeago izango da, eta Finlandian bezala, ez zen egongo eskola absentismorik ezta analfabetoak diren biztanleak.